Ukazał się dwujęzyczny katalog wystawy „Bliscy sąsiedzi – polskie i ukraińskie stroje ludowe na pocztówkach i w grafice” z moim esejem pt. „Bardzo bliscy sąsiedzi, czyli słowo o wystawie”, gdyż jestem kuratorką tej ekspozycji.
Już od czasów prehistorycznych odzież pełniła nie tylko funkcję ochronną, ale także estetyczną, osiągając prawdziwe piękno w postaci strojów ludowych – cennego dziedzictwa materialnego każdego narodu. Zarówno w Polsce, jak i na Ukrainie, okres największego rozkwitu tych odświętnych ubiorów przypadał na drugą połowę XIX i początek XX wieku, co wiązało się z przemianami społecznymi i gospodarczymi.
Podobnie jak w Polsce, gdzie regionalne zróżnicowanie strojów jest kluczem do ich poznania (Małopolska, Mazowsze z Sieradzkim i Łęczyckim, Pomorze, Śląsk i Górny Śląsk), tak i ukraińskie stroje ludowe dzielą się na charakterystyczne regiony: lasostepowy (centralny), karpacki (południowo-zachodni), poleski (północny) i stepowy (południowy).
Wystawa Bliscy sąsiedzi – polskie i ukraińskie stroje ludowe na pocztówkach i w grafice zaprasza do podróży przez tę różnorodność. Składają się na nią trzy frapujące części:
Dwudziestu unikatowych drzeworytów przedstawiających piękno ukraińskich strojów ludowych.
Bogata kolekcja pocztówek ze zbiorów pasjonata Mariana Sołobodowskiego, prezentująca polskie stroje z różnych regionów geograficznych.
Uzupełniające i łączące obie kolekcje znaczki pocztowe. Te małe dzieła sztuki graficznej, podobnie jak ukraińskie drzeworyty, wykonane zostały technikami graficznymi (w tym przypadku stalorytem), a ich obecność przypomina o nierozerwalnym związku między obrazem a komunikacją.
Podział regionalny strojów na pocztówkach nie był prostym zadaniem, zważywszy na historyczne zmiany administracyjne i fakt, że regiony geograficzne nie zawsze pokrywają się z obecnymi podziałami. Przykład Tomaszowa Mazowieckiego i Wysokiego Mazowieckiego doskonale ilustruje te wyzwania. Dodatkowo, obecność na przedwojennych pocztówkach strojów z Wileńszczyzny (dzisiejsza Litwa) oraz Podola i Polesia (dzisiejsza Ukraina) w naturalny sposób tłumaczy tytuł wystawy: Bliscy sąsiedzi.
Ta bliskość wynika nie tylko ze wspólnych granic, ale także z bogatej wspólnej historii w ramach wielonarodowościowej Rzeczypospolitej, co sprawia, że niektóre nasze stroje ludowe wykazują uderzające podobieństwa.
A katalog można pobrać tutaj: https://static.goout.cloud/muzeumniepodlegloscipl/2025/05/a96febb5-2025.05.15.gmh_.-wystawa.bliscy-sasiedzi.net_.pdf
